Alkohol to substancja, która ma silnie negatywny wpływ na organizm człowieka. Upośledza działanie wielu narządów wewnętrznych, między innymi wątroby, trzustki, nerek, żołądka oraz serca. Alkohol oddziałuje także na mózg, czego pierwsze oznaki można zaobserwować już po spożyciu niewielkiej jego ilości. Należą do nich bełkotliwa mowa, zaburzenia równowagi oraz niewyraźne widzenie. Objawy te znikają szybko po zaprzestaniu picia. W wypadku osób spożywających duże ilości alkoholu może jednak dojść do poważniejszych i bardziej trwałych zmian w mózgu. 

Wpływ alkoholu na mózg 

Alkohol zaburza pracę neuroprzekaźników w mózgu, odpowiedzialnych za rozprowadzanie substancji chemicznych wewnątrz organizmu. Na skutek upośledzenia ich funkcjonowania ciało człowieka nie jest w stanie odpowiednio przekształcić odbieranych zmysłowo bodźców zewnętrznych, co powoduje całkowitą dezintegrację wszystkich zmysłów. Alkohol wywiera silnie negatywny wpływ na takie struktury mózgu, jak: 

• istota szara, czyli element układu nerwowego odpowiedzialny między innymi za pamięć, planowanie, emocje, funkcje intelektualne oraz procesy myślowe, 
• kora mózgowa, a w szczególności jej płat czołowy, którego uszkodzenie powoduje brak umiejętności kontrolowania impulsów, 
• móżdżek, 
• układ limbiczny, 
• ciało suteczkowate, 
• jądro podwzgórza. 

Na skutek oddziaływania alkoholu na mózg dochodzi również do: 

• zmniejszenia objętości istoty białej, 
• zaburzenia funkcji ciała migdałowatego i zahamowania jego połączeń z innymi strukturami mózgu, 
• zaniku hipokampa, 
• zwiększenia szerokości szczeliny międzypółkulowej. 

W wyniku tych procesów mózg nadużywającej alkoholu osoby ulega obkurczeniu, co skutkuje wyraźnym zmniejszeniem jego objętości.  

Do czego może prowadzić długotrwałe nadużywanie alkoholu? 

Długotrwałe nadużywanie alkoholu może powodować poważne uszkodzenia mózgu, które objawiają się między innymi zaburzeniami pamięci krótko i długotrwałej, a także zaburzeniami snu. 

1. Zaburzenia pamięci krótkotrwałej 

Alkohol łączy się z receptorami w hipokampie i zmniejsza aktywność elektryczną neuronów, co prowadzi do ograniczenia przesyłania impulsów między komórkami nerwowymi. Skutkiem jest upośledzenie pamięci krótkotrwałej, objawiające się utratą zdolności zapamiętywania tego, co jest na bieżąco odbierane przez zmysły, a także zatraceniem zdolności uczenia się.  

1. Zaburzenia pamięci długotrwałej

Na skutek oddziaływania alkoholu  mózg nie jest w stanie przekształcić pamięci krótkotrwałej w pamięć długotrwałą i traci zdolność do tworzenia nowych wspomnień. Upośledzenie procesu przetwarzania informacji powoduje powstawanie luk w pamięci. 

1. Zaburzenia snu

Alkohol upośledza działanie neuroprzekaźnika GABA, którego główną funkcją jest spowolnienie pracy mózgu. Powoduje to zaburzenia snu u osoby pijącej. Skutkiem spożycia alkoholu są częste wybudzenia, które uniemożliwiają efektywny odpoczynek. 

Często wystawiany na działanie alkoholu mózg jest ponadto narażony na występowanie różnorodnych chorób, przede wszystkim encefalopatii Wernickego, zespołu Korsakowa i cerebellopatii alkoholowej. Grozi mu również zanik kory mózgowej. 

1. Encefalopatia Wernickego

Encefalopatia Wernickego jest chorobą objawiającą się przede wszystkim:

• splątaniem umysłowym, 
• paraliżem nerwów odpowiedzialnych za poruszanie oczami,
• trudnością w koordynacji mięśni. 

1. Zespół Korsakowa 

Zespół Korsakowa to choroba neuropsychiatryczna przypominająca amnezję. Jej głównym objawem jest powstawanie luk w pamięci, które osoba nadużywająca alkoholu stara się wypełnić wyimaginowanymi treściami. Nieleczony zespół Korsakowa może prowadzić do trwałych powikłań, a w niektórych sytuacjach także do śmierci. 

1. Cerebellopatia alkoholowa

Cerebellopatia alkoholowa, zwana także alkoholowym zanikiem mózgu, jest chorobą o postępującym charakterze. Powoduje powstawanie zmian degeneracyjnych w mózgu, które prowadzą do występowania: 

• zaburzeń równowagi, 
• dyssynergii tułowia, 
• ataksji kończyn, 
• niezborności i nadmiernej zamaszystości ruchów, 
• drżenia rąk i innych części ciała,
• upośledzenia wykonywania szybkich, skoordynowanych ruchów, 
• mowy skandowanej, 
• oczopląsu,
• dyzartrii. 

1. Zanik kory mózgowej 

Alkohol może powodować zanik kory mózgowej, prowadzący między innymi do: 

• upośledzenia funkcji poznawczych, 
• zaniku umiejętności językowych, 
• upośledzenia procesów myślowych, 
• utraty orientacji, 
• zaburzeń świadomości, 
• chwiejności emocjonalnej. 

W wyniku zaników korowo-podkorowych w mózgu u osoby nadużywającej alkoholu mogą się także pojawić zachowania impulsywne, infantylne oraz agresywne. Zanik kory mózgowej można zaobserwować w przebiegu cerebellopatii alkoholowej. 

Uszkodzenia mózgu wywołane negatywnym wpływem etanolu są do pewnego stopnia odwracalne. Regeneracja możliwa jest jednak tylko przy całkowitym zaprzestaniu spożycia alkoholu i kompleksowym odżywieniu organizmu.