Laboratorium bez odpowiedniego sprzętu właściwie nie funkcjonuje. Narzędzia przystosowane do pracy w warunkach laboratoryjnych, w tym do kontaktu z nagłymi zmianami temperatury czy wszelkiego rodzaju związkami chemicznymi są tworzone tak, by wykazać jak największą wytrzymałość w zadanych realiach. Jednym z podstawowych elementów wyposażenia każdego laboratorium jest niewątpliwie wszelkiej maści szkło laboratoryjne. Zlewki, kolby, pipetki – błyszczące, równo ustawione na półkach, gotowe do tworzenia magii. Czym jednak szkło laboratoryjne wyróżnia się spośród innych rodzajów szkieł i jakie elementy szkła laboratoryjnego można spotkać w każdej przestrzeni naukowej?

Charakterystyka szkła laboratoryjnego

Zanim przejdziemy do konkretnych elementów używanych przez chemików i biologów na całym świecie, warto przyjrzeć się temu czym tak naprawdę jest szkło laboratoryjne. Nie ulega bowiem wątpliwości, że różni się ono zdecydowanie od klasycznej szklanej zastawy obecnej w każdym domu. I choć w teorii szkło laboratoryjne jest wizualnie podobne do tego tradycyjnego, jego skład może okazać się zaskakujący.
Okazuje się bowiem, że szkło jest tak naprawdę substancją bezpostaciową. Jego budowa pod mikroskopem wskazuje wyraźnie, że szkło jest tak naprawdę zastygniętą cieczą – substancją o stałym stanie skupienia, w klasycznym wydaniu łatwo topliwą i kruchą. Jakiekolwiek wariacje dotyczące trwałości, barwy, czy konkretnych właściwości szkła są wynikiem dodawania do niego konkretnych tlenków. I tak na przykład podstawowe, tradycyjne szkło to szkło sodowe. Substancja ta charakteryzuje się niską temperaturą topnienia i wysoką kruchością. Po drugiej stronie szklanego spektrum mamy natomiast szkło laboratoryjne, wśród którego wyróżniamy trudno topliwe szkło potasowe, odporne na gwałtowne zmiany temperatur szkło kwarcowe, oraz załamujące światło szkło ołowiowe. Poza nimi mamy też szkło jenajskie, odporne na działanie czynników chemicznych oraz pyreksowe, odporne na działanie czynników mechanicznych. Wiele nazw stosowanych powszechnie do określania rodzajów szkła laboratoryjnego wywodzi się dziś od ich głównych producentów, tak jak na przykład wyżej wymieniony Pyrex.

Elementy szkła laboratoryjnego

Wśród najpopularniejszych niewątpliwie elementów wyposażenia laboratorium chemicznego nie może zabraknąć przede wszystkim zlewek. Te dość wysokie i w miarę szerokie naczynia przypominają wyglądem zwyczajną szklankę, jednak ich wytrzymałość jest oczywiście znacznie wyższa niż w przypadku domowej zastawy. Zlewki wykorzystywane są przede wszystkim do krótkotrwałego przechowywania substancji oraz ich odmierzania. Zlewki występują w wielu wariantach pojemnościowych, przez co mogą różnić się między sobą wysokością czy szerokością. Większość zlewek została wyposażona w specjalny „dziubek” służący do łatwiejszego przelewania cieczy z naczynia do naczynia.
Kolejnym niezwykle istotnym elementem wyposażenia laboratoriów są kolby, w których przeprowadzana jest większość reakcji chemicznych z użyciem ciepła. Dzięki spłaszczonemu dnu kolby nie przewracają się. Kulisty lub stożkowy kształt dolnej części kolby oraz znacznie węższe przedłużenia przypominające kominy pozwalają na prowadzenie reakcji w ściśle określonych warunkach. Kolby występują w wielu wariantach, jednak najpopularniejszymi z nich są niewątpliwie kolby kuliste, stożkowe, miarowe oraz ssawkowe.
Nowoczesna technologia pozwala dziś na częściowe odstąpienie od stosowania mieszadeł ręcznych – zastępują je znacznie precyzyjniejsze mieszadła mechaniczne. Niemniej jednak nie należy zupełnie dyskredytować roli, jaką w laboratoriach odgrywają wszelkiego rodzaju bagietki i pipety. Te pierwsze stosowane są przede wszystkim do mieszania substancji ze sobą. Dzięki smukłej budowie umożliwiają dostęp zarówno do szerokich zlewek, jak i wąskich kominów kolb. Pipety to z kolei szklane narzędzia pozwalające na odmierzanie bardzo precyzyjnych ilości płynów i dodawanie ich do reakcji poprzez wkraplanie. Wkraplacze również są dziś często zastępowane przez bardziej zaawansowane narzędzia, jednak nic nie jest w stanie stuprocentowo zastąpić tradycyjnych pipet.